Auteursrecht in het HBO
Hergebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal
Volgens de Auteurswet is het toegestaan om een kort gedeelte van een auteursrechtelijk beschermd werk te gebruiken in onderwijsmateriaal. In deze LibGuide vind je een aantal richtlijnen voor het op een juiste wijze omgaan met auteursrecht en leermiddelen.
Docent en auteursrecht
Bij het samenstellen van een les krijgt een docent al snel te maken met auteursrecht.
Filmpjes, teksten, afbeeldingen opnemen in een (digitale) reader? Uploaden naar de digitale leeromgeving?
Onderstaand filmpje maakt dit duidelijk.
Docent als (her)gebruiker of auteur
Als docent kun je zowel (her)gebruiker als auteur van informatie zijn. Als (her)gebruiker wil je bijv. graag een artikel uit een tijdschrift of een hoofdstuk uit een boek overnemen in je reader of dit scannen en op Moodle zetten. Je krijgt hier te maken met het auteursrecht omdat het materiaal van anderen betreft dat auteursrechtelijk beschermd is. Ook gelden er specifieke regels die horen bij instellingen in het hoger onderwijs. In de zogeheten Readerovereenkomst zijn hierover afspraken vastgelegd tussen Stichting UvO (Uitgeversorganisatie voor Onderwijslicenties) en de Vereniging van Hogescholen.
Bij wie liggen de rechten?
Volgens de Auteurswet ben je als de maker van een werk auteursrechthebbende. Echter, in de CAO voor het hoger beroepsonderwijs 2021-2022 staat in artikel E-7 Auteursrechten en industriële eigendom dat, indien de werknemer materiaal heeft gemaakt bij uitoefening van zijn functie of ten bate van de werkgever, de werkgever de rechten heeft. Er moet dan wel sprake zijn van een dienstverband. Indien hieraan voldaan wordt berusten de auteursrechten bij Zuyd.
Op de website van SURF (Auteursrechten) vind je meer informatie en diverse praktische tools waarmee je als auteur kunt bepalen welke auteursrechten je overdraagt aan de uitgever en hoe afspraken over hergebruik van materiaal kunnen worden vastgelegd.
Beeld en geluid
Raadpleeg Beeld en Geluid als je meer wilt weten over het gebruik van beeld- en geluidmateriaal in je onderwijs.
Als onderzoeker kun je zowel auteur als gebruiker van informatie zijn. Op deze pagina vind je vooral informatie als je auteur bent en wilt publiceren.
Je kunt je werk op twee manieren publiceren:
- als open access
- bij een uitgever
Open Access publiceren
Open Access is een wereldwijde beweging met als principe het vrij toegankelijk beschikbaar stellen van resultaten van onderzoek, in het bijzonder onderzoek dat met publieke middelen is gefinancierd.
Zuyd onderschrijft en stimuleert het Open Access beschikbaar stellen van haar kennisproducten van onderwijs en onderzoek om zo een bijdrage te leveren aan kenniscreatie en kenniscirculatie. Zuyd heeft deze intentie onderstreept door, samen met alle hogescholen in Nederland, het ondertekenen van de Berlin Declaration on Open Access.
Voorbeelden van kennisproducten zijn:
Zuyd kent nog geen publicatiebeleid. De bibliotheek verricht een inspanning om kennisproducten via de instellingsrepository (SURFsharekit) open access beschikbaar te stellen. Vervolgens worden deze getoond op Publinova, in de HBO Kennisbank, op OpenAire (voorheen NARCIS) en via Google Scholar.
Elsevier Open Access Deal
Deze overeenkomst tussen Elsevier en een aantal partijen houdt in dat de kosten van open access publiceren (APC's) worden gedekt door de voorwaarden van deze overeenkomst. Onderzoekers kunnen publiceren in meer dan 2200 “hybride” en full OA tijdschriften.
De deal is onlangs verlengd en loopt in elk geval tot en met 2026, met een mogelijke verlenging in 2027.
Meer informatie op de website van de uitgever en in het rapport VERKENNING OPEN ACCESS IN HET HBO.
Publiceren bij een uitgever
Als je toch besluit om bij een uitgever te publiceren kun je hierover verschillende afspraken maken. Je kunt het auteursrecht overdragen aan de uitgever, maar er zijn ook mogelijkheden waarbij je het auteursrecht (gedeeltelijk) behoudt. Deze afspraken kun je vastleggen in een zogenaamde Licentie tot publiceren. Ook kan een auteur laten vastleggen op welke manier zijn materiaal hergebruikt mag worden.
Auteursrechten.nl is dé centrale plek voor betrouwbare informatie over auteursrechtelijke kwesties en bijbehorende wet- en regelgeving. Hier vind je juridische informatie, praktische hulpmiddelen en diverse tools.
Als je Open Access publiceert betekent dit niet dat je al je rechten als auteur weggeeft. Met een Creative Commons licentie behoud je alle rechten, maar maak je duidelijk wat anderen met je werk mogen doen. Verspreiden, met anderen delen of bij sommige licenties ook het werk bewerken.
Meer informatie over CC-licenties is te vinden op de website Creative Commons Nederland
en creativecommons.org