Het gebruik van generatieve AI (GenAI) kan handig zijn tijdens het literatuuronderzoek. Bijvoorbeeld omdat het tijdbesparend is. Wel is het van belang dat je weet hoe je er verantwoord mee omgaat.
► Op dit tabblad wordt toegelicht hoe je ChatGPT zinvol en verantwoord kunt toepassen tijdens het literatuuronderzoek. Voor andere AI-tools geldt min of meer hetzelfde.
► Hierbij wordt uitgegaan van de 6 stappen van literatuuronderzoek. Per stap wordt geadviseerd hoe je generatieve AI wel/niet kunt toepassen.
► Met generatieve AI wordt bedoeld: tools (Large Language Models of LLM) die zijn getraind met een enorme hoeveelheid data en die op basis van opdrachten ('prompts') van gebruikers iets nieuws creëren.
N.B.: Achter de groene pijltjes (►) staat aangegeven waarvoor je AI-tools, zoals ChatGPT, prima kunt gebruiken. Rood (►) geeft aan dat een bepaalde toepassing wordt afgeraden.
Belangrijk om te weten is hoe er binnen Zuyd wordt gekeken naar het gebruik van (generatieve) AI binnen het onderwijs.
► ChatGPT en soortgelijke tools worden niet verboden.
► Studenten zijn altijd verantwoordelijk voor hun eigen producten. Je kiest zelf óf en hóé je AI toepast.
► Je houdt uiteraard rekening met auteursrecht. Je zorgt ervoor dat docenten kunnen controleren welke bronnen je hebt gebruikt.
► Wees heel terughoudend met het gebruik van (privacy)gevoelige informatie in ChatGPT. Het is onhelder wat hiermee gebeurt en waar deze informatie wordt opgeslagen.
De afgelopen tijd is ChatGPT enorm populair geworden. Ook in het onderwijs. Dit vraagt om een kritische houding, bijvoorbeeld rondom privacy, auteursrecht en intellectueel eigendom.
► De online module ChatGPT en literatuuronderzoek is door Zuyd Bibliotheek ontwikkeld om tegemoet te komen aan de huidige vraag naar handvatten voor het gebruik van AI tijdens het onderzoek.
► Klik hier om de ChatGPT-module te volgen.
► Bekijk ook het tabblad AI en literatuuronderzoek
Naast ChatGPT zijn er nog talloze andere generatieve AI-toepassingen beschikbaar.
Enkele alternatieven voor ChatGPT:
Tijdens deze stap oriënteer je je op het onderwerp, vervolgens baken je het af tot datgene wat je interesseert en uiteindelijk formuleer je een onderzoeksvraag (bv. volgens het SMART-model).
Oriënteren
► Vraag ChatGPT om (algemene) informatie over een bepaald onderwerp. Bv.: Wat is COPD?
► Verken welke concepten en theorieën voor jouw onderzoek relevant zijn. ChatGPT kan deze voor je verhelderen.
Afbakenen
► ChatGPT kan niet bepalen welk gedeelte interessant is aan jouw onderwerp.
Onderzoeksvraag SMART formuleren
Een SMART onderzoeksvraag is Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.
► Vraag ChatGPT eventueel om een SMART zoekvraag te formuleren. Wees kritisch en gebruik deze ter inspiratie.
Ga op zoek naar zo veel mogelijk relevante zoektermen die aansluiten op jouw onderzoeksvraag.
► ChatGPT kan je hiervoor input geven. Bv.: Geef Engelstalige synoniemen voor trombose.
Bepaal in welke informatiebronnen je gaat zoeken. Ga uit van het overzicht Databanken A-Z op de website van Zuyd Bibliotheek.
► Vraag ChatGPT om toelichting bij een bepaalde databank. Waar is deze goed in? Bv.: Wat zijn de verschillen tussen PubMed en Embase?
Je gaat nu bepalen hoe je de databank wilt doorzoeken. Welke zoekmethode pas je toe?
► ChatGPT is ongeschikt om hierin een keuze te maken.
Tip:
► Litmaps kan een handig hulpmiddel zijn om de citatie- en sneeuwbalmethode toe te passen. Deze tool maakt inzichtelijk welke artikelen d.m.v. citaties met elkaar zijn verbonden.
Als je begint met zoeken is ChatGPT niet langer van toegevoegde waarde.
► ChatGPT kan niet beoordelen of selecteren welke informatie voor jou relevant is. Dit zul je zelf moeten doen.
Zorg dat je onderzoeksverslag controleerbaar en reproduceerbaar is. Dit doe je o.a. met correcte bronvermelding.
► ChatGPT blijkt hoogst onbetrouwbaar bij het formuleren van APA-referenties. Stel deze zelf op.
Het kan handig zijn om zelfgeschreven teksten te verbeteren met behulp van ChatGPT.
► Het is niet toegestaan om jouw verslagen door ChatGPT te laten schrijven.
Tip:
► Vraag ChatGPT om jouw eigen teksten te corrigeren, herschrijven of samenvatten. Doe dit per onderdeel van je tekst afzonderlijk: zo houd je zelf controle over de structuur van je tekst.
► Wees transparant over gebruik van ChatGPT. Verwoord helder waarvoor en met welke 'prompt' je ChatGPT (hebt) gebruikt.
Al heeft iedere chatbot zijn eigenaardigheden; bepaalde basisprincipes zijn toepasbaar op een heleboel AI-tools. De kunst een goede prompt te schrijven, wordt prompt engineering genoemd. Zonder goede prompt zul je géén goede output krijgen. Ga als volgt te werk (zie het boek hiernaast):
Beschrijf de taak: Beschrijf specifiek en eenduidig wat voor antwoord je wilt zien. Bv.: Beschrijf de procedure van het aanbrengen van een verblijfskatheter.