Het gebruik van generatieve AI (GenAI) kan handig zijn tijdens het literatuuronderzoek. Bijvoorbeeld omdat het een tijdbesparend is. Wel is het van belang dat je weet hoe je er verantwoord mee omgaat.
Doorloop zeker de korte zelfinstructie-module van Zuyd Bibliotheek (zie onderstaande box).
► Op deze pagina wordt toegelicht hoe je ChatGPT zinvol en verantwoord kunt toepassen tijdens het literatuuronderzoek. Voor andere AI-tools geldt min of meer hetzelfde.
► Hierbij wordt uitgegaan van de 6 stappen van literatuuronderzoek. Per stap wordt geadviseerd hoe je generatieve AI wel/niet kunt toepassen.
► Met generatieve AI wordt bedoeld: tools die zijn getraind met een enorme hoeveelheid data en die op basis van opdrachten ('prompts') van gebruikers iets nieuws creëren.
N.B.: Achter de groene pijltjes (►) staat aangegeven waarvoor je AI-tools, zoals ChatGPT, prima kunt gebruiken. Rood (►) geeft aan dat een bepaalde toepassing wordt afgeraden.
De afgelopen tijd is generatieve AI (GenAI) enorm populair geworden. Ook in het onderwijs. Dit vraagt om een kritische houding, bijvoorbeeld rondom privacy, auteursrecht en intellectueel eigendom.
► De online module GenAI en literatuuronderzoek is door Zuyd Bibliotheek ontwikkeld om tegemoet te komen aan de huidige vraag naar handvatten voor het gebruik van AI tijdens het onderzoek.
► Klik hier om de GenAI-module te volgen.
► Bekijk ook het tabblad AI en literatuuronderzoek
Belangrijk om te weten is hoe er binnen Zuyd wordt gekeken naar het gebruik van (generatieve) AI binnen het onderwijs.
► ChatGPT en soortgelijke tools worden niet verboden.
► Studenten zijn altijd verantwoordelijk voor hun eigen producten. Je kiest zelf óf en hóé je AI toepast.
► Je houdt uiteraard rekening met auteursrecht. Je zorgt ervoor dat docenten kunnen controleren welke bronnen je hebt gebruikt.
► Wees heel terughoudend met het gebruik van (privacy)gevoelige informatie in ChatGPT. Het is onhelder wat hiermee gebeurt en waar deze informatie wordt opgeslagen.
Tijdens deze stap oriënteer je je op het onderwerp, vervolgens baken je het af tot datgene wat je interesseert en uiteindelijk formuleer je een onderzoeksvraag (bv. volgens het SMART-model).
Oriënteren
► Vraag ChatGPT om (algemene) informatie over een bepaald onderwerp. Bv.: Wat is "greenwashing'?
► Verken welke concepten en theorieën voor jouw onderzoek relevant zijn. ChatGPT kan deze voor je verhelderen.
Afbakenen
► ChatGPT kan niet bepalen welk gedeelte interessant is aan jouw onderwerp.
Onderzoeksvraag SMART formuleren
Een SMART onderzoeksvraag is Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.
► Vraag ChatGPT eventueel om een SMART zoekvraag te formuleren. Wees kritisch en gebruik deze ter inspiratie.
Ga op zoek naar zo veel mogelijk relevante zoektermen die aansluiten op jouw onderzoeksvraag.
► ChatGPT kan je hiervoor input geven. Bv.: Geef Engelstalige synoniemen voor duurzaamheid.
Bepaal in welke informatiebronnen je gaat zoeken. Ga uit van het overzicht Databanken A-Z op de website van Zuyd Bibliotheek.
► Vraag ChatGPT om toelichting bij een bepaalde databank. Waar is deze goed in? Bv.: Wat zijn de verschillen tussen Statista en Skift Research?
Je gaat nu bepalen hoe je de databank wilt doorzoeken. Welke zoekmethode pas je toe?
► ChatGPT is ongeschikt om hierin een keuze te maken.
Als je begint met zoeken is ChatGPT niet langer van toegevoegde waarde.
► ChatGPT kan niet beoordelen of selecteren welke informatie voor jou relevant is. Dit zul je zelf moeten doen.
Zorg dat je onderzoeksverslag controleerbaar en reproduceerbaar is. Dit doe je o.a. met correcte bronvermelding.
► ChatGPT blijkt hoogst onbetrouwbaar bij het formuleren van APA-referenties. Stel deze zelf op. Zie de info op deze pagina.
GenAI is tot ontzett
end veel in staat. Maar welke output een AI-tool precies geeft, is sterk afhankelijk van jouw eigen input. Gebruik daarom goed doordachte prompts.
► Een veelgehoorde kanttekening bij de mogelijkheden van GenAI is: Garbage In = Garbage Out. Met andere woorden: een goede prompt is nodig om goede output te krijgen.
Hoe maak je een goede prompt?
Dit is geen hogere wiskunde. In feite is dit een kwestie van goede communicatie.
Je kunt je prompt baseren op het framework PREPARE:
Fitzpatrick, 2023: PREPARE-framework voor betere prompting.
► Hoe je dit framework kunt gebruiken om je prompting te optimaliseren, lees je hier.
Naast ChatGPT zijn er nog talloze andere generatieve AI-toepassingen beschikbaar.
Enkele alternatieven voor ChatGPT:
Meer weten over AI, de mogelijkheden en toepassingen, om deze effectief in te zetten?
