Bij het gebrui
k van MT kunnen verschillende knelpunten ontstaan. Deze kunnen vóór, tijdens of na een communicatieve situatie voorkomen. Je bent volledig MT-geletterd als je bewust hebt afgewogen of je MT kunt/wilt gebruiken en in welke vorm, en daarnaast ook de mogelijke knelpunten kunt voorspellen en oplossen.
► Via dit tabblad leer je wat je vóór, tijdens en na een communicatieve situatie kunt doen om met mogelijke knelpunten om te gaan.
Het liefst grijp je al voorafgaand aan het gebruik van MT in. Dit kan echter lastig zijn, afhankelijk van de soort situatie waarin je MT toepast.
MT bij synchroon vertalen
Het kan lastig zijn om voorafgaand aan een "synchrone" communicatieve situatie te voorspellen tegen welke knelpunten je mogelijk gaat aanlopen. Toch kun je hierop anticiperen om de effectiviteit van MT in een bepaalde setting te vergroten.
► Instrueer de betrokkenen: wat kunnen zij doen om MT goed te laten functioneren? Denk aan: Niet door elkaar praten, Korte zinnen maken, Duidelijk articuleren, Jargon e.d. vermijden ...
► Wees je ervan bewust in welke situaties het gebruik van MT risicovol is. In die gevallen dien je extra kritisch te zijn op de output.
MT bij asynchroon vertalen
Bij "asynchrone" communicatieve situaties kun je vooraf meer doen om miscommunicatie door MT te voorkomen.
► Filter jargon of terminologie weg uit de brontekst en voeg eventueel toelichting of context eraan toe. Ook kun je de zinsbouw eenvoudiger maken. Dit proces wordt pre-editen genoemd.
► Haal privacygevoeligheden weg of anonimiseer (bepaalde delen van) de tekst.
► Kies heldere genderaanduidingen om foute of onduidelijke vertalingen te voorkomen. Vertaalmachines gaan soms uit van seksistische vooroordelen (en doen bv. standaard de aanname dat een dokter een man is).
Al
s je de betrokkenen bij een synchrone communicatieve situatie hebt voorbereid, heb je zelf natuurlijk een grote verantwoordelijkheid om tijdens deze situatie de afspraken te borgen. Blijf daarbij ook alert of er in de tussentijd geen problemen ontstaan, zoals bv. privacygevoelige informatie die aan MT wordt blootgesteld.
► Wees alert op misverstanden, lichaamstaal of andersoortige miscommunicatie die kan ontstaan door gebreken in MT. Stel controlevragen om toch aan volledige informatie te komen en het MT-proces te ondersteunen.
► Lukt het niet om het MT-proces in een "synchrone" communicatieve situatie te stroomlijnen, dan kun je alsnog een professionele tolk inschakelen.
Bij asynchrone taalsituaties spelen deze kwesties niet.
Niet al
le mogelijke knelpunten zijn voorafgaand aan of tijdens het gebruik van MT af te wenden. Dat hoeft ook niet. Naderhand kun je vertaalproblemen d.m.v. post-editen nog oplossen. Voldoende kennis van de bron- en doeltaal zijn hierbij wel vereist. Post-editen is alleen mogelijk bij asynchrone situaties.
Tegenwoordig is veel vertaalwerk post-editing. Dit bestaat uit het corrigeren van vertaalwerk dat door een MT-tool wordt uitgevoerd. Het corrigeren van een machinevertaling is secuur werk dat meestal alleen door een professionele vertaler wordt gedaan. Er zijn ook professionele post-editors. Als je de bron- en doeltaal goed beheerst, is het mogelijk dat je een tekst zelf post-edit.
► Lees bij het post-editen kritisch of de vertaling daadwerkelijk dezelfde boodschap uitdraagt als de oorspronkelijke brontekst.
► Kijk ook kritisch naar de gebruikte terminologie: wordt deze consistent vertaald?
► Is de vertaling consistent qua stijl? En sluit die ook aan bij de brontekst?
Wordt het post-editen te bewerkelijk, schakel dan een professional (vertaler of post-editor) in.