LibGuides: Ethische aspecten: Gedragswetenschappen

Sociaal en gedragswetenschappelijk onderzoek met mensen

Onderzoek in de sociale en gedragswetenschappen is divers van aard en uitvoering en verschilt sterk van biomedisch onderzoek, waardoor de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) beperkt toepasbaar is. De diversiteit betreft niet alleen het brede spectrum dat de sociale en gedragswetenschappen vormen, maar ook het brede scala aan toegepaste onderzoeksmethoden, van enquêtes tot participerende observatie, en van minimale fysieke interventies tot etnografie.
Het Nationaal Ethiek Overleg Sociale en Gedragswetenschappen heeft daarom de 'Code of Ethics for the Social and Behavioural Sciences' opgesteld; een onafhankelijke gedragscode voor ethische toetsing van onderzoek met mensen, rekening houdend met deze diversiteit. Deze code geeft richtlijnen en is bedoeld om onderzoekers en ethische commissies te ondersteunen bij hun ethische reflectie.

Pas toe of leg uit
Standaard wordt uitgegaan van de waarden, principes en procedures zoals die in de code geformuleerd worden. Maar in bepaalde gevallen kan het nodig zijn dat onderzoekers afwijken van de code als dit op ethische gronden beter te verdedigen is. Het onderschrijven van de code is echter niet vrijblijvend en in alle gevallen wordt van de onderzoekers verwacht dat zij hun overwegingen duidelijk kunnen toelichten en verantwoording kunnen afleggen over hun keuzes.

Code of Ethics for Research in the Social and Behavioural Sciences Involving Human Participants

Is de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen (WMO) wel toepasbaar op je onderzoek? Of twijfel je hierover? Bekijk dan de informatie op het tabblad gezondheidswetenschappen.

Inhoud

De code geeft informatie en richtlijnen over de volgende onderdelen:

A. Definities
B. Algemene procedures
C. Wetenschappelijke relevantie, noodzaak en geldigheid
D. Informed consent
E. Uitzonderingen: wanneer is het achterhouden van informatie, misleiding, passieve toestemming,
of geen toestemming aanvaardbaar?
F. Compensatie
G. Gegevensbescherming en privacy
H. Ethische commissie
I. Klachtenprocedure
J. Algemene geldigheid, multi-center onderzoek, en onderzoek in externe instellingen of locaties

Principes

De code is gebaseerd op de volgende principes:

Respecteer de waardigheid van mensen en hun omgeving door uitbuiting te vermijden, deelnemers en hun gemeenschappen met respect en zorg te behandelen, en mensen met een verminderde autonomie te beschermen.
Streef naar zo min mogelijk schade en een rechtvaardige verdeling van lusten en lasten, met respect voor de potentieel tegenstrijdige belangen van diverse (groepen) deelnemers, gemeenschappen en de samenleving.
Neem een ethische houding aan waarbij je oog hebt voor de betekenis, de implicaties en de gevolgen van het onderzoek voor eenieder die erdoor wordt getroffen.
Geef blijk van een ethische houding door:
- actief na te denken over de ethische vraagstukken die zich tijdens of naar aanleiding van het
  onderzoek kunnen voordoen
- het initiëren van een gedegen beoordeling van de potentiële nadelen van het onderzoek voor
  individuen, gemeenschappen en de samenleving
- het monitoren van eventuele ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op ethische aspecten
  van het onderzoek
Leg verantwoording af over en communiceer over je ethische reflectie ten aanzien van verschillende belanghebbenden, zoals de deelnemers en hun gemeenschappen, de eigen organisatie, wetenschappelijke collega's, studenten, subsidieverstrekkers en de samenleving.
Verricht onderzoek dat wetenschappelijk valide is en dat op aannemelijke wijze zal leiden tot relevante inzichten op het gebied van de sociale en gedragswetenschappen.